Een prominente rol in Europa behouden
De financiële wereld is in de afgelopen 20 jaar sterk geïnternationaliseerd. Met als belangrijke versneller – vanuit toezichtperspectief – de financiële crisis in 2008. Inmiddels heeft meer dan 80% van de financiële wetgeving een Europese oorsprong, waardoor Brussel ook in het leven van de AFM een belangrijke rol is gaan spelen. En vice versa, want de AFM heeft binnen Europa een prominente positie.
De AFM heeft vanaf onze start het Europese project altijd vol overtuiging gesteund, omdat we geloven dat internationale samenwerking leidt tot effectiever toezicht én een gelijk speelveld mogelijk maakt. Dat laatste is belangrijk om te voorkomen dat internationaal werkende bedrijven gebruik maken van de ‘zwakste’ schakel binnen Europa. Met onze inzet voor een Europees gelijk speelveld komen we op voor de belangen van de Nederlandse consument én financiële instellingen.
Belang internationale samenwerking toegenomen
Het belang van internationale samenwerking is door de jaren heen – mede dus door de financiële crisis – alleen maar groter geworden. Dat heeft zich ook geuit in de komst van een aantal Europese toezichtkoepels (zie kader). Voor ons was de komst van de European Securities and Markets Authority (ESMA) in 2011 essentieel, waarbij oud-AFM directeur Steven Maijoor de eerste voorzitter werd. ESMA heeft zich in de afgelopen 10 jaar sterk ontwikkeld van een ondersteunend secretariaat naar een beleidsbepalend instituut en toezichthouder.
Leren van elkaar
Kijken we naar het internationale speelveld van toezichthouders dan zijn er weinig landen die zich op een breed terrein uiten in discussies. Het is een kleine groep landen die de toon zet, waaronder Frankrijk, Duitsland en ook Nederland. Wel is de Europese toezichtgemeenschap inmiddels een open community geworden, waar toezichthouders van elkaar leren. Zo had Spanje een slimme aanpak voor agressieve reclame van beleggingsclubs.
Bewuste strategie
Dat we een sterke Europese positie hebben, ligt aan een paar factoren: onze actieve opstelling, de impact van de brexit en een bewuste strategie. Bij de strategieherziening in 2020 hebben we het programma Internationaal Invloedrijk opgezet. Met een gestructureerde aanpak oefenen we nu invloed uit op de voor ons belangrijkste onderwerpen. Die focus is noodzakelijk vanwege de veelheid aan veranderingen in internationale wet- en regelgeving.
Nationaal, internationaal, internationaalst
Voor de mate van internationale impact op een sector zijn er drie criteria: hoe internationaal is de wet- en regelgeving, werkt het toezicht internationaal veel samen c.q. is dit internationaal georganiseerd, en als derde: werken aanbieders over grenzen heen (de marktstructuur). Met name voor de kapitaalmarkt en bij beleggingen is de internationale impact heel sterk. Daar is niet alleen de wet- en regelgeving internationaal, maar werken aanbieders ook vaak internationaal. Bij verzekeringen en pensioenen is de impact relatief minder, maar neemt dit wel toe. Toezicht op accountants en verslaggeving kent weliswaar internationale standaarden, maar is in de uitvoering nationaal georiënteerd.
Internationale toezichtorganisaties
CEAOB: Committee of European Auditing Oversight Bodies (2016) ESMA: European Securities and Markets Authority (2011) EBA: European Banking Authority (2011) EIOPA: European Insurance and Occupational Pensions Authority (2011) ESRB: European Systemic Risk Board (2010) IFIAR: International Forum of Independent Audit Regulators (2006) IAIS: International Association of Insurance Supervisors (1994) IOSCO: International Organization of Securities Commissions (1983)
Brexit: geluk bij ongeluk
Brexit zorgde in 2020 ervoor dat veel handelsplatforms naar Amsterdam verhuisden. Onze hoofdstad is nu de stad met het grootste handelsvolume van Europa en heeft daarmee een vooraanstaande rol in de Europese financiële wereld. Voor ons betekende dit extra werk én een verdere versterking van onze positie binnen Europa. Maar met de afscheiding van het Verenigd Koninkrijk verloren we ook een bondgenoot. We hadden vaak hetzelfde perspectief op internationale beleidsonderwerpen. Dat verlies was nog een belangrijke reden om het programma Internationaal Invloedrijk te starten. De AFM werkt inmiddels wel intensiever samen met andere landen, waaronder Frankrijk. Zo hebben we gezamenlijk gekeken naar het thema duurzaamheid in relatie tot rating agencies en naar grensoverschrijdende dienstverlening.
Positie koesteren
Dat we onze prominente positie koesteren en willen behouden heeft een goede reden. Binnen Europa is ons risico-gestuurde toezicht eerder een uitzondering, andere toezichthouders werken meer regelgedreven. Daarbij neemt de druk om meer in te zetten op formele handhaving toe. Bij internationale peer reviews krijgen we regelmatig de vraag waarom we zo weinig boetes uitdelen. Voor ons is het van belang ruimte voor onze eigen aanpak te behouden. Een ander dilemma is dat Nederland met haar regelgeving soms verder wil gaan dan de Europese. Zo kent Nederland bijvoorbeeld een provisieverbod, in tegenstelling tot veel andere landen. Terwijl we ook een groot voorvechter zijn van een gelijk speelveld, waardoor we soms moeten inleveren op onze ambities.
Medewerkers internationaal
De toename van internationale regelgeving droeg ook bij aan de groei van de AFM. Anno nu zijn er weinig mensen meer bij onze toezichtafdelingen die geen internationale contacten hebben. Bovendien neemt het aantal internationale detacheringen en uitwisselingen van medewerkers toe. Zo werkte een AFM’er tijdelijk bij de Amerikaanse SEC en anderen bij bijvoorbeeld de Europese Commissie, de Europese autoriteit voor verzekeraars EIOPA en ESMA. Zelf hebben we meerdere collega’s met een internationale achtergrond in de gelederen en publiceren we steeds vaker in het Engels. Vergeleken met 20 jaar geleden heeft onze organisatie zo een veel internationaler profiel gekregen. Daarmee zorgt internationalisering niet alleen voor meer werk, maar ook voor extra aantrekkingskracht op nieuwe professionals.