#accountancy #datagedreven #blog

Automatisch fouten opsporen in jaarrekeningen

AFM'er Jerry Wouterson over hoe fouten in jaarrekeningen bij beursgenoteerde bedrijven sneller aan het licht komen dankzij signaleringstools


'Als beleggers niet meer kunnen vertrouwen in de financiële markt, dan lopen ze weg.'

Fouten in jaarrekeningen hebben grote impact op de aandelenbeurs, al snel tientallen miljoenen euro’s. En daarmee ook op het vertrouwen in de financiële markten. Dankzij data-analyse is de AFM steeds beter in het opsporen hiervan. Met als bijkomend voordeel een lagere lastendruk voor beursgenoteerde bedrijven. Datagedreven toezicht is volop in ontwikkeling.

Knikkende knieën 

De AFM houdt toezicht op de financiële verslaggeving van beursgenoteerde bedrijven. Enerzijds is een financieel verslag het rapportcijfer van de onderneming. Aandeelhouders hebben het recht om te beoordelen hoe jouw bedrijf heeft gepresteerd. Zie het als het rapport dat je als kind met knikkende knieën aan je ouders liet zien. Anderzijds gebruiken beleggers het om een inschatting te maken van de potentie van het bedrijf, waarmee het van invloed is op de aandelenprijs. 

Grote impact

Een fout in de jaarrekening kan al snel grote impact hebben op de beurs, denk aan tientallen miljoenen euro’s. Maar ook op het maatschappelijke vertrouwen in financiële markten, denk aan de fraude van Imtech. Als beleggers niet meer kunnen vertrouwen in de financiële markt, dan lopen ze weg. En zonder kapitaal geen bedrijf.

Ingewikkelde rekenpatronen

We houden toezicht op de jaarrekeningen van 200 beursgenoteerde bedrijven, maar we hebben beperkte capaciteit. Dus maken we keuzes. Daarom werken we risicogestuurd. Dankzij datagedreven risicoanalyse kunnen we afwijkingen van normale patronen in de financiële verslaggeving snel ontdekken. Bovendien kennen computers geen biases en zijn daardoor per definitie objectiever. Hiermee lopen we voorop in Europa. Alleen de Britse toezichthouder Financial Conduct Authority doet iets soortgelijks, maar dan gericht op tekstanalyse.

Hoe werkt het?

Stel, je bent CEO van een beursgenoteerd bedrijf. Als dat bedrijf €1 miljoen winst maakt, krijg je een bonus van €100.000 en bij €2 miljoen winst zelfs een bonus van €500.000. Stel dat het bedrijf in werkelijkheid €1,8 miljoen winst heeft gemaakt. Dan zou er een verleiding kunnen zijn om een fictieve omzet te boeken zodat de winst op €2 miljoen uitkomt. Het jaar daarop laat je een fictieve factuur weer afboeken, want die zal nooit worden betaald. Maar intussen heb je wel een hogere bonus opgestreken. De relatie tussen omzet en openstaande rekeningen is een voorbeeld van een indicator bij onze kwantitatieve risicoanalyse. Het spreekt voor zich dat wij meer geavanceerde modellen gebruiken, maar het komt op dit soort principes neer.

Het effect voor beursgenoteerde bedrijven

Dankzij deze kwantitatieve risicoanalyse kunnen we efficiënter en effectiever werken. De ideale situatie is dat we alleen nog maar jaarrekeningen selecteren die daadwerkelijk fouten bevatten. Dat is op dit moment niet mogelijk, waardoor het nog steeds kan voorkomen dat we beursgenoteerde bedrijven vragen om uitleg terwijl er niets aan de hand is. Hoe meer data we hebben, hoe minder we bedrijven onnodig hoeven te benaderen. Daarmee realiseren we voor hen dus ook een lagere lastendruk.

Zeeën extra data

Vanaf 2020 moeten alle ondernemingen die effecten uitgeven elektronisch rapporteren. Dat betekent dat ze hun jaarrekening moeten opstellen in XHTML, een websitetaal, waarbij ze bepaalde gegevens taggen. Je kunt je voorstellen dat we daardoor zeeën van extra data uit Europa binnenkrijgen, waardoor we nog beter kunnen voorspellen bij welke bedrijven er waarschijnlijk iets mis is. Zo houden we steeds effectiever en efficiënter toezicht en zorgen we dat we geen fouten in jaarrekeningen missen. En zo dragen we bij aan eerlijke en transparante financiële markten en een duurzaam financieel welzijn in Nederland.

Naam

Jerry Wouterson

Functie

Senior toezichthouder Accountancy

Taken

Ik beoordeel financiële jaarrekeningen en houd me vooral bezig met kwantitatieve risicoanalyse en digitale financiële verslaggeving.

Auditcommissies kunnen direct invloed hebben op kwaliteit

Linda Hobbelt over verkennend onderzoek naar toezicht op auditcommissies. In 2020 gaan we de banden aanhalen.

Structureel beter toezicht valt of staat met data

Mehtap Kiliç over het verbeteren van toezicht op commodity traders

Deel deze pagina