#financiëledienstverlening #proactief #blog
De aflossingsvrije hypotheek onder de loep
Zdenka van Schaik over ons onderzoek naar aflossingsvrije hypotheken. Het is belangrijk dat consumenten nu in actie komen.
'Samen met DNB en ECB hebben we een risicosegmentatie ontwikkeld om te bepalen welke klantgroepen potentieel het meest kwetsbaar zijn.'
De aflossingsvrije hypotheek is in de afgelopen decennia een zeer populaire financieringsvorm gebleken. Bijna drie miljoen Nederlandse huishoudens lossen deels, of soms helemaal niet, af op de leensom. Het feit dat klanten niet aflossen maakt ze kwetsbaarder voor veranderingen en tegenvallers gedurende de looptijd van de hypotheek. En niet iedereen heeft voldoende rekening gehouden met het feit dat aan het eind van de looptijd aflossing of herfinanciering vereist is. Belangrijk is dat consumenten nu in actie komen en hun aflossingsvrije hypotheek onder de loep nemen, voordat het te laat is.
De AFM begon de problematiek rond aflossingsvrije hypotheken in 2016 in kaart te brengen. Sinds 2018 hebben we in dialoog met de sector een toezichtaanpak ontwikkeld. Hierin heeft de AFM haar ambitie en de verwachtingen richting de sector verankerd. De AFM verwacht dat de aanbieder van hypothecair krediet zijn klanten met een (gedeeltelijk) aflossingsvrije hypotheek in staat stelt een bewuste keuze te maken. Aanbieders en intermediairs spelen beide een belangrijke rol bij het informeren van hun klanten over potentiële risico’s en het aandragen van oplossingen.
Hoogste risicogroep
Na een uitgebreide analyse en het opstellen van een plan van aanpak, zijn we in 2019 een pilotproject gestart met ABN AMRO, Rabobank, ING en de Volksbank. Gezamenlijk hebben zij 70% van de hypotheekmarkt in handen. Het doel van de pilot was tweeledig. Er werd geëxperimenteerd in de interactie met klanten om te ontdekken hoe zij het best geïnformeerd kunnen worden. En tegelijkertijd is geprobeerd om de actuele omvang en aard van de problematiek in kaart te brengen door extra financiële informatie van klanten op te vragen.
We hebben de grootbanken gevraagd om in de pilotfase hun meest kwetsbare klanten intensief te benaderen, een groep van circa 60.000 klanten. Samen met DNB en ECB hebben we een risicosegmentatie ontwikkeld om te bepalen welke klantgroepen potentieel het meest kwetsbaar zijn. In deze segmentatie wordt de omvang van de lening afgezet tegen de waarde van het huis en een derde dimensie: time to event. Dit kan het afloopmoment zijn van de hypotheek, het moment waarop de klant met pensioen gaat of het moment waarop de hypotheekrenteaftrek verloopt.
Oversluiten en extra aflossen
In de persoonlijke interactie hebben de aanbieders aanvullende financiële informatie van de klant verzameld, zoals bijvoorbeeld het verwachte pensioeninkomen. Dankzij de extra informatie ontwikkelen de aanbieders inzicht in de toekomstige financiële situatie van de klant en zoeken ze waar nodig concrete oplossingsmogelijkheden. Kunnen de klanten bijvoorbeeld toch beginnen met aflossen, extra sparen of oversluiten naar een andere hypotheekvorm?
De pilot was succesvol. Met ruim de helft van de klanten uit het hoogste risicosegment zijn verdiepende gesprekken gevoerd. Het overgrote deel van deze groep is uit het hoogste risicosegment gekomen. Natuurlijk spelen de stijgende huizenprijzen daarin een positieve rol. Maar door het verrijken van informatie bleek soms ook dat er waarde was opgebouwd die verpand konden worden aan de hypotheek. En we merkten dat klanten zelf actie ondernamen, bijvoorbeeld door andere vormen van hypotheken af te sluiten of extra af te lossen.
Online omgeving en doorlopende nazorg
In 2020 worden alle aanbieders van aflossingsvrije hypotheken verplicht om aan de slag te gaan met het informeren, en waar nodig activeren, van klanten. De aanbieders die niet aan de pilot hebben meegedaan zullen starten met de groep van klanten met het hoogste potentiële risico. De grootbanken zetten de volgende stap in het project. Zij gaan doorpakken op de echt grote groepen klanten in de medium risicoklasses. Dat lukt niet meer alleen met individuele gesprekken. Ze gaan daarom verder experimenteren met een online omgeving.
De AFM blijft in 2020 vol inzetten op deze toezichtaanpak. Ons ultieme streven is dat aanbieders een doorlopend beheertraject inrichten en indien nodig op periodieke basis contact opnemen met klanten. Zo kunnen ze sneller en proactief inspelen op veranderingen in de financiële situatie van de klanten.
Naam
Zdenka van Schaik
Functie
Manager Lenen, Sparen, Retailbeleggen
Taken
Mijn team houdt marktbreed toezicht op leenproducten binnen de financiële dienstverlening, zoals hypotheken, spaarproducten en betaaldiensten in Nederland.
Toezicht op innovatie
René Geerling over hoe de AFM toezicht houdt op innovatie. Bijvoorbeeld met de InnovationHub.
Structureel beter toezicht valt of staat met data
Mehtap Kiliç over het verbeteren van toezicht op commodity traders.