‘We voeren ons onderzoek naar de kwaliteitsslag uit bij alle zes OOB-accountantsorganisaties. Een belangrijk aspect hierbij is dat we drie onderzoeken in samenhang uitvoeren. We onderzoeken dus niet alleen de kwaliteit van wettelijke controles, maar richten ons ook op de randvoorwaarden voor die kwaliteit.

Interne kwaliteitsonderzoeken cruciale meetlat ‘Zo onderzoeken we de bijdrage van het intern toezichtsorgaan van de OOB-accountantsorganisaties en kijken we naar interne kwaliteitsonderzoeken (IKO’s). In een IKO onderzoekt een accountantsorganisatie zelf een aantal afgeronde wettelijke controles om vast te stellen of deze voldoen aan hun eigen eisen en de wettelijke regels. Zij meten hiermee de gerealiseerde kwaliteit van hun wettelijke controles. In ons onderzoek naar IKO’s betrekken we ook elementen van de kwaliteitsgerichte cultuur en de kwaliteitscirkel. Worden bevindingen uit een IKO ingezet om te leren en te verbeteren?

Observaties en bevindingen naast elkaar te leggen ‘De samenhang tussen verschillende onderzoeken is een vernieuwend aspect. Bij ons onderzoek naar de kwaliteit van wettelijke controles kijken we namelijk ook naar de IKO’s van de accountantsorganisaties. Zo zien we waar onze observaties en bevindingen verschillen en overeenkomen met die van de organisaties zelf.

Verkenning naar diepere inzichten ‘Overigens voeren we niet alleen toetsende onderzoeken uit. We kiezen ook voor verkennend onderzoek, waarbij de nadruk ligt op het verkrijgen van diepgaandere inzichten. Dat doen we bij onze onderzoeken naar IKO’s en het intern toezicht, maar ook naar de kwaliteit van wettelijke controles. Zo kijken we bijvoorbeeld naar de invloed van de coronacrisis op de werkzaamheden van de externe accountant en hoe zij communiceren met governance-verantwoordelijken bij hun controlecliënt.

Effecten van kwaliteitsslag ‘Ik hoop dat onze onderzoeken laten zien dat de investeringen van de OOB-accountantsorganisaties effect hebben op de kwaliteit van hun wettelijke controles. In onze recente onderzoeken lag onze focus vooral op de rol van kwaliteitswaarborgen en de kwaliteitsgerichte cultuur in de borging van de kwaliteit van wettelijke controles. Sinds 2017 zien we dat zij daarin stappen zetten. Ik verwacht dan ook dat we bij onze nieuwe onderzoeken kunnen zien dat organisaties een heel eind zijn met het optimaliseren van die randvoorwaarden en dat we daarvan dus de effecten zien in de kwaliteit van hun wettelijke controles.

Balans opmaken ‘De kwaliteitsslag door OOB-accountantsorganisaties loopt sinds 2014. Met onze onderzoeken stimuleren wij hen om hun focus en inzet vast te houden of te vergroten, om zo de benodigde verandering te realiseren. Daar hameren belangrijke stakeholders als de minister ook op. Uiteindelijk zal de minister onze onderzoeksuitkomsten, net als die van de Kwartiermakers toekomst accountancysector, gebruiken om de balans op te maken. Mogelijk staat de sector er dan goed voor. Anders zullen er misschien toch aanvullende maatregelen volgen. Wij hopen uiteraard op het eerste.’

Met ons toezicht op accountantsorganisaties en financiële verslaggeving dragen we bij aan betrouwbare en relevante (niet-)financiële informatie. Dit is belangrijk voor beleggers en andere gebruikers van deze informatie. Zij moeten kunnen vertrouwen op eerlijke, duidelijke informatie. Accountants voegen zekerheid toe aan die informatie met hun controle.

Sinds 2014 zijn accountantsorganisaties bezig om de kwaliteit van hun wettelijke controles duurzaam te verbeteren. Ons toezicht blijft dan ook gericht op het duurzaam verhogen van de kwaliteit van wettelijke controles én om bij te dragen aan effectieve prikkels voor accountants(organisaties). Noodzaak en uitdagingen In 2020 benadrukte de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) de noodzaak en uitdagingen op dit gebied. De minister van Financiën gaf in zijn reactie op het CTA-rapport aan het bestaande toezichtsysteem te willen versterken. Zo verschuift de toezichtuitvoering op niet-OOB-accountantsorganisaties van NBA en SRA vanaf 2022 naar de AFM. De voorbereidingen hiervan vinden in 2021 plaats. Voldoet sector aan aangekondigde verbeteringen? In 2021 zetten we ons onderzoek voort naar de realisatie van de kwaliteitsslag van OOB-accountantsorganisaties. Met ons onderzoek geven we inzicht in de kwaliteit van wettelijke controles en in de randvoorwaarden voor de duurzame borging daarvan. Deze randvoorwaarden omvatten de kwaliteitscirkel (ook wel: een plan-do-check-act-cyclus), kwaliteitsgerichte cultuur, kwaliteitswaarborgen en het intern toezicht.