‘Keer op keer blijkt uit onderzoek dat het basiskennisniveau van pensioendeelnemers heel laag is. Zo begrijpen de meeste mensen de relatie niet tussen hun premie-inleg en het pensioen dat ze daarvoor terugkrijgen. Ook zien we in veel onderzoeken dat iedereen graag een goede oude dag heeft, maar een pensioen uiteindelijk toch te abstract en te ver weg blijkt. Tel daar het gebrek aan vertrouwen bij op door de lage rente en dreigende kortingen en je realiseert je dat communicatie z’n grenzen heeft.

We moeten dus eerlijk zijn. Het wordt een uitdaging om het nieuwe pensioenstelsel, met meer persoonlijke risico’s en keuzevrijheid, zo uitlegbaar mogelijk te maken. Daarvoor gaan we de heilige graal niet vinden, maar ik zie wel een aantal succesfactoren, of beter gezegd, basiscriteria:

Begrip gaat voor volledigheid. We zien dat als deelnemers een basisidee begrijpen, ze vanzelf meer willen weten. De sector wil in zijn communicatie graag compleet zijn, en ja dat is belangrijk, maar niet meteen. Gelaagdheid is belangrijker.

Communiceer vanuit het oogpunt van de deelnemers. Zij willen vooral weten wat het voor hen betekent, vaak letterlijk in euro’s, niet hoe het onder de motorkap zit. Best een groot deel maakt zich zorgen om hun pensioen. Voor een deel terecht, maar voor een groter deel ook onterecht.

Het maatschappelijke debat moet goed gevoerd worden. Daarbij moet de sector gaan staan voor de keuzes die zijn gemaakt en met één mond praten. Het positieve verhaal over de voordelen van het nieuwe stelsel moet de boventoon voeren. Ik kom uit Duitsland en ik ben harstikke blij dat ik in Nederland pensioen opbouw. Het is hier niet perfect, maar wel zoveel beter dan in de andere landen om ons heen. Acceptatie is essentieel, en dat is een emotie waar mensen in mee moeten worden genomen.

Geen standaardisatie vanuit de AFM. De toezichthouder moet goed nadenken over de richtlijnen die zij gaat meegeven aan de communicatie. Standaardisatie helpt niet, want checklists worden vaak mechanisch uitgevoerd. Het is veel beter om aan de hand van een aantal principes de sector uit te dagen om zelf met bewijslast te komen. In de sector wordt vaak iets gedaan, maar vervolgens vaak niet onderzocht of het tot het beoogde resultaat heeft geleid. Dat zou de AFM moeten stimuleren.’