Interview
'Laten we nu vooral vooruit kijken'
Emeritus hoogleraar Woningmarkt Johan Conijn over aflossingsvrije hypotheken
Johan Conijn (69) houdt van stevige bewoordingen. Aflossingsvrije hypotheken noemde hij in 2017 een potentiële tijdbom en een sluipmoordenaar. En kennis is in zijn optiek soms een fata morgana. Hoe kijkt hij nu naar aflossingsvrije hypotheken?
'Het nare is dat veel mensen de gevolgen niet zien', begint Conijn. 'Dat neem ik hen niet kwalijk. Als we iemand het kwalijk moeten nemen dan is het de tijdsgeest van de jaren 90. In die tijd werd deze hypotheekvorm roekeloos geïntroduceerd vanwege fiscaal gewin. Maar laten we nu vooral vooruit kijken; consumenten wijzen op oplossingen en hypotheekverstrekkers aanspreken op hun verantwoordelijkheid.'
'Als we iemand het kwalijk moeten nemen dan is het de tijdsgeest van de jaren 90'
Problematische schuldenlast
Trendzicht-analyse
Daarbij past ook een goede analyse van het probleem. Conijn kan zich over het algemeen goed vinden in de bevindingen in Trendzicht: 'Het is een zorgvuldige en goed afgewogen analyse waarbij gebruik is gemaakt van een rijk databestand. De risico’s worden goed geduid waarbij - en dat is mijns inziens terecht - de meeste aandacht uitgaat naar het herfinancieringsrisico.'
Kritische noten
Toch plaatst Conijn ook kritische noten. 'Het was mooi geweest als meer was gekeken naar het toekomstig vermogen van consumenten. Er wordt iets te gemakkelijk de conclusie getrokken dat het inkomen daalt bij pensionering. Wie weet valt die daling mee. Misschien hebben sommige mensen de beschikking over extra, voor ons onbekende, vermogens of inkomensbronnen waardoor zij niet in de problemen komen bij aflossing. Deze kennis kan het probleem van aflossingsvrij hypotheken in een beter perspectief plaatsen.'
'Daarnaast had ik gehoopt dat de AFM zich explicieter had uitgesproken over de oplossing. De oplossingen van vermogensopbouw en vervroegd aflossen komen allebei aan de orde, maar als je het mij vraagt zie ik meer in geleidelijk aflossen. Dan weet de consument in ieder geval dát er wordt afgelost. De opbouw van vermogen brengt meer risico met zich mee. Niemand kan je zekerheid geven dat die gelden goed gaan renderen.'
Fata morgana
Conijn gaf bij zijn afscheid als bijzonder hoogleraar aan dat kennis soms een fata morgana blijkt. 'Ik bedoelde daarmee dat je altijd moet relativeren en om de zoveel tijd opnieuw naar een probleem moet kijken. Neem de aflossingsvrije hypotheek. Daar spelen veel variabelen een rol. Het zou al schelen als doorstromers de aflossingsvrije hypotheek niet kunnen meenemen. Maar ook een gezamenlijk plan van hypotheekverstrekkers helpt. Waarbij de AFM als toezichthouder een belangrijke rol kan vervullen om te zien of het plan het gewenste resultaat oplevert.'