In het kort
Het vroegtijdig signaleren en begrijpen van veranderingen in de sector draagt bij aan een effectieve, vooruitziende en preventieve toezichtaanpak.
In Trendzicht 2022 beschrijven we aan de hand van gesignaleerde trends de belangrijkste risico’s en vraagstukken binnen de sector en ons toezicht daarop. Ook geven we waar mogelijk oplossingsrichtingen aan.
Dat maakt ons werk als toezichthouder gemakkelijker, onze resultaten beter én verduidelijkt voor de sector waar wij ons zorgen over maken.
Piek coronacrisis voorbij, begin herstel
Hoewel de besmettingen wel weer oplopen, lijkt de piek van de coronacrisis voorbij. Na een lange periode van lockdowns die de samenleving en economie in hun greep hield, werpen de vaccinatiecampagnes hun vruchten af. Hoewel niet alle beperkende maatregelen van de baan zijn, lijkt de weg naar herstel definitief ingezet. Hoewel de vooruitzichten positief zijn, blijft de economische ontwikkeling met veel onzekerheid omgeven.
De economische schade blijkt tot nu toe geringer dan waar in eerste instantie op werd gerekend. Naar verwachting zal het ingezette economische herstel in Nederland in 2022 doorzetten. De uitgebreide steunmaatregelen vanuit de overheid hebben een belangrijke rol gespeeld in het dempen van de economische schade.
Door een goede uitgangspositie en door de omvangrijke crisismaatregelen is het mondiale financiële stelsel tot nu toe weerbaar gebleken voor de gevolgen van de pandemie.
Hierdoor blijven financiële instellingen tot dusverre hun rol vervullen en is de kredietverlening aan bedrijven en huishoudens op peil gebleven.
Versnelling digitalisering
De coronacrisis laat structurele veranderingen na in de financiële dienstverlening. In het bijzonder relevant is de versnelling in digitalisering door de lockdowns. En dan vooral de versnelling in online thuiswerken en (daaraan gerelateerd) de versnelde overgang naar online dienstverlening.
Voor de financiële sector en ons toezicht betekent deze versnelling dat vraagstukken rond cyberveiligheid en privacybescherming nog belangrijker worden. Een andere concrete uiting van deze ontwikkeling is de versnelde sluiting van bankkantoren in het afgelopen jaar, die tot maatschappelijke bezorgdheid leidt over de toegankelijkheid en inclusiviteit van de financiële sector.
7 trends die van invloed zijn op het AFM-toezicht
Nieuw in Trendzicht zijn de risico-overzichten voor de vier AFM-toezichtgebieden. Daarin worden de voornaamste risico’s per toezichtgebied geduid vanuit hun interactie met de hierboven genoemde trends.
Financiële dienstverlening
Het risico-overzicht voor financiële dienstverlening belicht onder meer de pensioentransitie. Deze stelselwijziging vergt een complexe, verstrekkende transitie die miljoenen huishoudens raakt. Verder wordt de aandacht gevestigd op hoe het macro-economisch klimaat en digitalisering doorwerken op retailbeleggen. Ook is er aandacht voor de druk op de toegankelijkheid van financiële dienstverlening.
Kapitaalmarkten
Voor kapitaalmarkten zijn verdergaande digitalisering en internationalisering belangrijke aanjagers van risico’s. De efficiënte werking van markten staat onder druk door groeiende handel buiten de traditionele platformen, wat kan leiden tot het afnemen van algemene transparantie over prijzen en transacties. Ander risico's zijn tekortschietende datakwaliteit en toegankelijkheid van data voor marktspelers.
Assetmanagement
Binnen het toezichtgebied assetmanagement vraagt de strategische herpositionering van partijen aandacht. Vooral voor kleinere assetmanagementpartijen is het een uitdaging dit voldoende voortvarend op te pakken. Ook wordt ingegaan op risico’s van uitbesteding. Daarnaast lichten we uitgebreid toe hoe de toegenomen vraag naar duurzame financiële producten de sector beïnvloedt en hoe gebrek aan gestandaardiseerde, betrouwbare data over duurzaamheidsprestaties het risico op greenwashing vergroot.
Accountancy
Bij accountantsorganisaties gaat veel dynamiek uit van het veranderproces dat erop is gericht de structuur van de sector en het toezicht te versterken. Speciale aandacht is er voor de ontwikkelingen die de relevantie van de traditionele financiële verslaggeving en controle onder druk zetten. Daarnaast wordt ingegaan op de toenemende aandacht voor fraude in de hele verslaggevingsketen. Een nieuw terrein dat sterk aan relevantie wint, is de verslaggeving en controle van niet-financiële informatie.
Uitgelicht: beleggingsgedrag van execution-only-beleggers
Het aantal beleggende Nederlanders is de afgelopen twee jaar sterk toegenomen. Redenen hiervoor zijn onder andere de lage rente en het gemak waarmee consumenten kunnen starten met beleggen. De meeste beleggers kiezen voor execution-only-dienstverlening, waarbij zij zelf verantwoordelijk zijn voor de transacties en de portefeuille.
De regels die van toepassing zijn op de beleggersbescherming van zelfstandige beleggers zijn ruim 15 jaar geleden opgesteld1. De markt is sindsdien substantieel veranderd, waardoor de vraag ontstaat of deze regelgeving op dit moment nog actueel is en de belegger voldoende bescherming geniet in het execution-only-kanaal. De eerste stap in het beantwoorden van deze vraag is een goed beeld krijgen van de markt.
Daarom hebben we voor Trendzicht een onderzoek uitgevoerd onder 850 execution-only-beleggers. De resultaten geven zowel inzicht in leeftijd, ervaring, belegd vermogen en doelen als het beleggingsgedrag van deze beleggers.